KỶ NIỆM 98 NĂM NGÀY BÁO CHÍ CÁCH MẠNG VIỆT NAM (21/6/1925 - 21/6/2023)
Năm
1917, lịch sử nhân loại chứng kiến một sự kiện có tính bước ngoặt đối với sự
phát triển của thế giới: Cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng Mười Nga thành công
mở ra thời đại mới - thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội
trên phạm vi toàn thế giới.
Sau
chiến tranh thế giới lần thứ nhất các nước thắng trận họp Hội nghị hòa bình ở
cung điện Versailles - thủ đô nước Pháp để chia lại thị trường và vùng ảnh
hưởng sau chiến tranh, nhưng các nước này lại cố tình lờ đi vấn đề khôi phục,
hoặc ít ra là nới rộng quyền cơ bản của nhân dân các nước thuộc địa (họ phớt lờ
bản yêu sách đòi các quyền dân sinh dân chủ tối thiểu do Nguyễn Ái Quốc, thay
mặt Hội những người Việt Nam yêu nước gửi đến). Ở Việt Nam, mâu thuẫn giữa nhân
dân với chủ nghĩa thực dân và tay sai phong kiến ngày càng gay gắt. Các phong
trào yêu nước do các tầng lớp sĩ phu, trí thức, tiểu tư sản lãnh đạo đều bị đàn
áp dã man và lâm vào khủng hoảng sâu sắc. Giai cấp công nhân Việt Nam từng bước
lớn mạnh, sẵn sàng đảm đương sứ mệnh lịch sử là lãnh đạo cuộc cách mạng. Tình
hình trên đòi hỏi truyền bá một cách có hệ thống chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt
Nam, vận động tổ chức đẩy mạnh phong trào yêu nước và phong trào đấu tranh của
công nhân; tích cực chuẩn bị các tiền đề chính trị, tư tưởng, tổ chức cho việc
thành lập một Đảng cách mạng, một tổ chức tiên phong đại diện lợi ích của giai
cấp công nhân và của toàn dân tộc. Lịch sử dân tộc Việt Nam đòi hỏi và trên
thực tế đã hình thành những tiền đề cần thiết cho sự ra đời một tờ báo cách
mạng chân chính. Trong bối cảnh của Việt Nam vào thời điểm này, người gánh
trách nhiệm lịch sử đưa ra chủ trương xuất bản tờ báo này phải là người cách
mạng, hiểu sâu sắc vai trò của báo chí cách mạng và chỉ có thể xuất bản bí mật
tờ báo này, phát hành ngoài vòng pháp luật của thực dân Pháp. Sứ mệnh lịch sử
này đã được nhà yêu nước, người Cộng sản Việt Nam đầu tiên nhận trách nhiệm
thực hiện.
Trên
con đường đi tìm đường cứu dân, cứu nước, Nguyễn Ái Quốc bắt đầu sự nghiệp báo
chí của mình từ cuối năm 1917 khi Người từ Anh trở lại nước Pháp. Động cơ làm
báo của Người lúc này là: Phát biểu chính kiến của mình trên các phương tiện
thông tin đại chúng ngay tại nước Pháp để đấu tranh cho độc lập, tự do của dân
tộc mình. Được sự giúp đỡ của luật sư Phan Văn Trường, đặc biệt là sự
khuyến khích của Charles Louguet, cháu ngoại của C.Mác – Chủ nhiệm báo Le
populaire (Người bình dân) - cơ quan của Đảng xã hội Pháp thời kỳ này và của
Gaston Monmoussesu - chủ bút báo La vie d’ouvriers (Đời sống thợ thuyền),
Nguyễn Ái Quốc đã đi vào con đường báo chí.
Sau khi
viết nhiều tin ngắn đăng trên báo Đời sống thợ thuyền, bài báo đầu tiên của
Nguyễn Ái Quốc mà chúng ta được biết đến là bài luận chiến rất sắc sảo với tiêu
đề: "Tâm địa thực dân". Từ năm 1919, nhiều tờ báo ở Pháp, trong đó có
nhiều tờ nổi tiếng như: Người bình dân, Đời sống thợ thuyền, Báo của dân (Le
journal du peuple) Tạp chí cộng sản (Le cahiers du communisme) Nhân đạo (L’Humanite)
Thư tín quốc tế (La corres-pondance internationale)… đã đăng nhiều bài báo của
Nguyễn Ái Quốc. Tháng 7/1921, Nguyễn Ái Quốc cùng một số nhà cách mạng ở các
nước thuộc địa khác của Pháp lập Hội liên hiệp thuộc địa và xuất bản báo Le
Paria (Người cùng khổ). Số 1 báo Le Paria ra ngày 1/4/1922. Những bài báo đăng
trên tờ báo này đã khẳng định tài năng báo chí và văn học của Nguyễn Ái Quốc.
Đầu năm 1923, Nguyễn Ái Quốc chủ trương xuất bản tờ báo tiếng Việt tại Pháp với
tên báo là: Việt Nam Hồn để phục vụ kiều bào Việt Nam ở Pháp. Từ 1923 đến
1924, khi học tập, công tác ở Liên Xô và Trung Quốc, Nguyễn Ái Quốc vẫn làm
cộng tác viên cho hãng thông tấn Liên Xô và tờ Tiếng Anh CantoGazette - cơ
quan của Quốc dân Đảng Trung Quốc.
Cuối
năm 1924, Quốc tế Cộng sản phái Nguyễn Ái Quốc sang công tác ở Trung Quốc theo
đúng nguyện vọng của Người được gần với Tổ quốc để có điều kiện hoạt động hơn.
Tiến tới thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam là mục đích cao nhất của Người đặt ra
trong thời điểm này.
Thời
gian này, với cương vị Ủy viên Bộ Phương Đông, trực tiếp phụ trách Cục Phương
Nam, là một nhà yêu nước có sự hiểu biết sâu sắc văn hóa Đông -Tây, là nhà cách
mạng, thấm nhuần chủ nghĩa Mác Lênin, một người từng nhiều năm làm báo và hiểu
rõ sức mạnh của báo chí, Nguyễn Ái Quốc rất tâm đắc những quan điểm của Lênin
về báo chí: “Trong
thời đại ngày nay, không có tờ báo chính trị thì không thể có phong trào gọi là
chính trị”, “chúng ta cần trước hết là tờ báo, không có nó
thì không thể tiến hành một cách có hệ thống cuộc tuyên truyền, cổ động hết sức
có nguyên tắc và toàn diện”.
“Báo chí là người tuyên
truyền, người cổ động, người tổ chức chung, người lãnh đạo chung”. Cuối năm 1924, khi về đến Quảng Châu (Trung
Quốc), Nguyễn Ái Quốc bắt tay ngay vào việc chuẩn bị xuất bản một tờ báo chính
trị, đồng thời mở những lớp huấn luyện các thanh niên ưu tú đưa từ trong nước
sang để làm nòng cốt cho cách mạng sau này.
Nguyễn
Ái Quốc cùng một số đồng chí là học trò của Người thực hiện công việc trọng đại
này trên căn gác nhỏ thuộc khu phố buôn bán sầm uất ở trung tâm Quảng
Châu. Căn gác này cũng là nơi thành lập và là trụ sở của Hội Việt Nam cách mạng
thanh niên.
Tại
thời điểm này, các số báo Thanh niên được thực hiện, nhân ra trên những bản
bằng giấy sáp, rồi được chuyển bí mật về nước. Ở Việt Nam, tờ báo Thanh niên
được các cơ sở cách mạng chép tay thành nhiều bản rồi chuyền tay cho các đồng
chí của mình đọc và truyền đạt tới nhân dân.
Số đầu
tiên của tờ Thanh niên, cơ quan của Hội Việt Nam cách mạng thanh niên được xuất
bản ngày 21/6/1925, và tiếp tục xuất bản đều đặn hàng tuần. Với gần 90 số, báo
Thanh niên đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử: Truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin trong
nhân dân ta, góp phần tích cực chuẩn bị về mặt lý luận, chính trị, tư tưởng và
tổ chức cho việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, mở ra một dòng báo chí
mới - Báo chí cách mạng Việt Nam.
Sau báo
Thanh niên, Nguyễn Ái Quốc lập ra báo Kông Nông (1926), Báo Đường Kách Mệnh
(1927). Ngày 1/10/1929, báo Búa Liềm - cơ quan ngôn luận của Đông Dương Cộng
sản Đảng ra số đầu tiên. Tháng 8/1929, chi bộ An nam Cộng sản ở Thượng Hải ra
báo Đỏ viết tay trên giấy sáp. Kể từ tờ Thanh niên mở đường đến cuối năm 1929,
báo chí cách mạng Việt Nam đã có trên 50 tờ báo và tạp chí là cơ quan của các
cấp hội của Hội Việt Nam thanh niên cách mạng và 2 tổ chức Cộng sản là: Đông
Dương Cộng sản Đảng và An Nam Cộng sản Đảng.
Ngày
3/2/1930, tại Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản, thành lập Đảng Cộng sản
Việt Nam dưới sự chủ trì của đồng chí Nguyễn Ái Quốc đã thông qua một nghị
quyết về báo chí. Từ khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, vấn đề Đảng Cộng sản
lãnh đạo là vấn đề tự thân của báo chí, đặc biệt ở một nước mà lịch sử lựa chọn
sự lãnh đạo của Đảng để thực hiện sự nghiệp vĩ đại: Giải phóng dân tộc, giành
độc lập, tự do, tiến đến chủ nghĩa xã hội như ở nước Việt Nam ta.
Dưới sự
lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, báo chí cách
mạng Việt Nam từ tờ báo đầu tiên - báo Thanh niên xuất bản ngày 21/6/1925 - qua
mỗi thời kỳ cách mạng đều có sự phát triển mạnh mẽ, đến nay là một hệ thống
quốc gia các cơ quan thông tin đại chúng gồm nhiều loại hình, ở nhiều cấp,
thuộc nhiều cơ quan chủ quản, xuất bản bằng tiếng Việt và tiếng các dân tộc
thiểu số, bằng ngoại ngữ, với những chức năng và nhiệm vụ hết sức đa dạng, nhằm
nhiều loại đối tượng và sử dụng nhiều công nghệ hiện đại. Cả nước có 1
hãng thông tấn quốc gia, 1 đài truyền hình phát thanh quốc gia, 1 đài truyền
hình quốc gia, các đài địa phương; cơ quan báo chí (báo in
của Trung ương và báo địa phương); tạp chí (Tạp chí Trung ương, tạp chí địa
phương); báo, tạp chí điện tử độc lập, báo, tạp chí điện tử của
cơ quan báo chí in; trang thông tin điện tử, website. Và với lực
lượng nhà báo có bản lĩnh chính trị, có đạo đức và nghiệp vụ báo chí, báo
chí cách mạng Việt Nam là một nền báo chí kiểu mới, do Đảng Cộng sản tổ chức,
lãnh đạo, lấy chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng chính trị
tư tưởng. Đó là nền báo chí của nhân dân, vì lợi ích cao cả của nhân dân mà
hoạt động và chịu sự giám sát của nhân dân.
Báo chí
là bộ phận cấu thành của văn hóa. Mỗi bài báo là một sản phẩm văn hóa, chứa
đựng các giá trị và truyền bá các giá trị văn hóa nên mỗi nhà báo cần có
nghiệp vụ vững vàng, có tâm huyết với sự nghiệp xây dựng nền văn hóa, xây dựng
con người. Từ tất cả những đặc trưng tính chất trên đòi hỏi những người làm báo
chí cách mạng phải có tâm sáng, lòng trong, bút sắc!
Những
người làm báo Việt Nam hôm nay rất đỗi kiêu hãnh, tự hào về truyền thống
vẻ vang, những bước trưởng thành và những cống hiến to lớn trong lịch sử báo
chí cách mạng 98 năm qua, càng nhận thức sâu sắc trọng trách của báo chí
trong thời kỳ phát triển mới của dân tộc - thời kỳ tăng cường xây dựng Đảng
trong sạch, vững mạnh; tiến hành đồng bộ, toàn diện công cuộc đổi mới, đẩy mạnh
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, chủ động hội nhập quốc tế, xây dựng và
bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Trong
thời kỳ mới, trong điều kiện phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, truyền
thông, trong sự cạnh tranh gay gắt của các loại hình báo chí, các cơ quan báo
chí cần phải đẩy mạnh phát triển kinh tế báo chí, nhưng dứt khoát không
được sa vào xu hướng tư nhân hóa, thương mại hóa, sa vào nguy cơ suy thoái, “tự
diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Các cơ quan báo chí và những người làm báo Việt
Nam luôn kiên định, vững vàng trước mọi diễn biến phức tạp của tình hình, vượt
qua những nguy cơ, thách thức, thực hiện thắng lợi trọng trách vẻ vang của báo
chí cách mạng Việt Nam.
Ban VHTT xã.